Oyun ve Masal Terapisi

Masal Terapisi
‘Bana bir masal anlat’
Hiç düşündünüz mü, çocuklar böyle bir şey teklif ettiklerinde gerçekten sizden ne isterler?
Yalnızca eğlenmek mi yoksa hayal dünyasına bir yolculuk mudur istedikleri?
Öyküyü anlatan ve dinleyen arasında var olan özel ilişkinin samimiyetini mi isterler?
Yoksa olmak istedikleri gibi bir karakterle özdeşleşmek mi?
Ya da nasıl davranmaları ve nasıl ilişkiler kurmaları gerektiğini ve yaşamla nasıl başa çıkabileceklerini gösteren örnekler mi isterler?
Çocuklar pek çok nedenden dolayı masalları severler. Bunun kanıtını görmek istiyorsanız ‘Lütfen bana bir masal anlat’ derken onları mutlaka dinleyin. Kitaplıklarımızı,kütüphaneleri dolduran binlerce kitaba bakın. Hikayeler yaratın, yarattırın. Ama asla vazgeçmeyin.

Oyun Terapisi nedir?
Oyun ve oyuncaklar aracılığı ile çocukların kendilerini ve ihtiyaçlarını ifade etmelerine yoğunlaşan özel terapi türüne “oyun terapisi” denir. Oyun terapisi, çocukların bilişsel ve sosyal becerilerini, duygu ve düşüncelerini oyun ile ortaya koymalarını amaçlar. Oyun terapisti ise çocuğun ortaya koyduğu oyun dünyasına onunla birlikte girerek, çocuğun oyun dilini konuşur. Terapi sürecinin sonunda çocukların yaşadıkları duygusal sıkıntıları gidermeleri ve sağlıklı gelişimlerine ulaşmaları hedeflenir.

Çocuğum oyun oynayarak yardım sağlayabilir mi?
Çocuklar kendi duyguları ve yaşadıkları olaylar hakkında yetişkinler gibi konuşamazlar. Aynı zamanda tecrübe ettikleri olayları yetişkinler gibi düşünerek anlamlı hale de getiremezler. Bu yüzden yetişkinler için uygulanan konuşma terapileri şekli çocuklara uygulanamaz. Ancak çocuklar için oyun, kendilerini ve tecrübelerini ifade etmenin en doğal yoludur. Çocuklar, davranışlarını etkileyen kızgınlıklarını, korkularını, üzüntülerini, endişelerini, çaresizliklerini, hayal kırıklıklarını oynayarak dışa vurur ve deneyimlerini oynayarak anlatırlar. Bu anlamda oyun terapisi, oyuncakları kullanarak konuşmanın ve yardıma ulaşmanın en kolay yolu haline gelir.

Oyun Terapisi süreci nasıl işe yarar?
Çocuklar yetişkinler gibi yaşadıklarını sözle dışa vuramazlar. Ancak problemlerinin ya da onları rahatsız eden şeylerin neler olduğunu fark edebilirler. Oyun terapisinin yardımıyla içsel dünyalarında mücadele ettikleri duygusal problemlerini açığa çıkartan oyunlar yaratabilirler.
Oyun terapisine gelen çocuğa kendi problemlerini ifade etmesine yardımcı olacak çeşitli oyuncaklar sunulur. Alanında eğitimli bir oyun terapisti, çocuğa güvenli bir ortam yaratarak onu istediği gibi oynamaya cesaretlendirir. Oyunun içeriği, senaryosunu ve gidişatı tamamen çocuğun kontrolündedir. Çocuk bu süreçte, yansıtacağı duygusal sorunlara en uygun oyuncakları kendisi seçer ve oynar. Terapist çocuğun tüm oyunlarına katılır, onu ve oyununu sınırlamadan eşlik eder ve çocuğun sürecinin bir parçası olur. Bu sayede, çocuk oyun terapistinde yardımıyla kendisi için zor olan negatif duygularını ve yaşam deneyimlerini yeniden yaşar ve üzerinde çalışarak baş etme becerilerini geliştirme şansı bulur. Oyun seansları ilerledikçe ve çocuk oyun içinde güçlendikçe duygusal sıkıntılarda rahatlama sağlanır ve iyileşme kendiliğinden gerçekleşir.

Çocuğumun oyun seansındaki oyunu ile evde oynadığı oyun farklı mıdır?
Çocuklar için oyun, ilişkilerini ve sosyal becerilerini prova ettikleri doğal bir iletişim yoludur. Bu sebeple, oyunun temel işlevi evde ya da oyun seanslarında değişmez. Ancak oyun seansların içindeki oyun, teknik ve içerik açısından çocuğun kendi kendine ya da diğer yetişkinlerle oynadığı oyundan farklıdır. Oyun Terapisinin evdeki oyundan en temel farkı çocuğun oluşturduğu bu sembolik anlatımları okuyabilen bir terapistin orada olup onunla oynamasıdır. Oyun terapisinde çocuğun tercih ettiği oyuncaklar, bu oyuncakların kullanılış şekli ve bu oyuncakların soyut/somut anlamları eğitimli bir oyun terapisti tarafından çözümlenir. Terapist ile çocuğun arasında kurulan terapötik ilişki, yoğun duygusal tecrübeyi yansıtan oyunu oynarken, çocukların kendilerini güvende hissetmelerini sağlar. Bu sayede, çocuklar travmatik deneyimlerini oyunlarında aktarırken eğitimli bir oyun terapisti iyileştirici tepkileri çocuğa verebilir.

Ben de çocuğumla birlikte oyun terapisine katılabilir miyim?
Çocuk ve ergen terapilerinde ailenin sürece katılması ve ebeveynlerin aktif katkısı en önemli unsurdur. Oyun terapilerinde de ailenin süreçten haberdar olması ve terapist ile bir ekip oluşturabilmesi temeldir. Bu çerçevede terapist, ihtiyaç duyduğunda ebeveynlerin yanı sıra büyükanne, büyükbaba, hala, amca, dayı, teyze vb. gibi çocuğun hayatında etkin rolü olan bireyleri de sürece dâhil edebilir. Çocuk ile yürütülen oyun terapisi sürecine ek olarak, terapist düzenli olarak aile ile de görüşmeler yapar. Bu görüşmeler içinde, aileleri iyileşme süreci ve aile dinamikleri/ilişkileri hakkında bilgilendirir. Böylece aileler de çocuğun ihtiyacı olan değişiklikler ve çocuğa yardımcı olacak şeyler hakkında bilgi edinirler. Ayrıca terapist gerekli gördüğü takdirde, kimi zaman aileyi de oyuna davet edebilir.

Çocuğum Oyun Terapisine ne kadar süre devam edecek?
Oyun Terapisine göre çocukların sahip oldukları “sağlıklı olana yönelme” kapasiteleri doğuştan gelir. Bu bakış açısına göre, çocuklar tecrübe ettikleri problemleri ve verdikleri mücadeleyi en iyi kendileri bilirler. Oyun Terapisinin ne kadar süreceği çocuğun kendi iyileşme temposuna ve problemlerin konusuna ve ailenin sürece düzenli katılımına bağlıdır. Ancak genel olarak oyun terapisinin sürecini belirleyen bazı faktörler vardır:
* Çocuğun geçmişte yaşadığı problemler
* Herhangi bir travma olduysa bu travmanın hangi yaşta gerçekleştiği
* Çocuğun bugün yaşadığı problemler
* Çocuğun şu an gelişimsel olarak hangi gelişim çağında olduğu
* Çocuğun biyolojik yaşı ile gelişimsel yaşı arasındaki fark

Çocuğum kaç yaşında Oyun Terapisinden faydalanabilir?
Genellikle 2-12 yaş aralığındaki çocuklar oyun terapisinden faydalanabilirler.
Alt sınır olarak ele alınan 2 yaş, gelişimsel olarak çocukların sembolik oyun oynamaya başlayabildikleri yaştır. Bu sebeple çocuğun kendisini sözle ifade etmesi beklenmeden, sembolik oyun oynamaya başlayan her çocuk Oyun Terapisinden faydalanabilir. Üst yaş sınırı olan 12 yaş konusunda ise bazı esneklikler olabilir. 12 yaşın üstünde olup kendisini oyun yoluyla ifade etmeyi tercih eden her çocuk da oyun terapisine alınabilir.
Çocuğum Oyun Terapisi ile hangi problemlerini çözebilir?

• Travmalar ve İstismar (fiziksel, duygusal, cinsel)
• Bağlanma sorunları / Zorlu Doğum
• Ayrılık Anksiyetesi
• Uyku, yeme ve tuvalet problemleri
• Enürosiz (alt ıslatma) /Enkopresiz (kaka tutma- yapma zorlukları)
• Kaygılar ve Korkular / Fobiler ve Tikler
• Seçici dilsizlik / sessizlik
• Ailevi yaşantıdaki değişiklikler (yakını kaybetme, ölüm, yas, taşınma)
• Boşanma sonrası adaptasyon sorunları
• Kardeş kıskançlığı / Davranışsal gerileme
• Evlatlık alınma / edinilme durumu
• Okula başlama ve uyum sorunları / Davranışsal problemler
• Saldırganlık / Öfke veya Zorbalık, saldırıya uğra(t)mak
• Düşük öz-benlik saygısı / Sosyal içe kapanıklık
• Dikkat eksikliği ve hiperaktivite (aşırı hareketlilik)/ Dürtüsellik
• Tıbbi nedeni olmayan bulantılar/baş ağrıları,
• İletişim problemleri / Sınır koyma sorunu,
• Gecikmiş gelişim / Fiziksel yetersizlikler

Oyun Terapisi çocuğuma neler kazandırır?
Oyun terapisi sürecinde çocuklar, kendileri ve etraflarındaki dünya ile kurdukları ilişkiler hakkında, negatif olarak tecrübe ettikleri yoğun duygusal olayları oyun sırasında ifade ederler. Eğitimli bir oyun terapistinin yardımı ile çocuklar oyun içinde yeniden yaratılan bu deneyimleri değiştirme fırsatı bularak sorunlarına daha sağlıklı çözümler üretirler. Böylece oyun terapisi sürecinin sonunda çocuklar, başkalarıyla iletişim kurmayı, duygularını ifade etmeyi, davranışlarını düzeltmeyi, problem çözme becerilerini geliştirmeyi ve başkalarıyla ilişki kurmanın çeşitli yollarını öğrenirler.
Oyun terapi süreci, sadece yaşadıkları zor duygularıyla başa çıkmalarına ve kendi kendilerine çözümler bulmalarına yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda kendi kendilerine saygı duymayı, duygularını ifade etmeyi, kendileri için sorumluluk almayı, problemlere karşı yaratıcı ve becerikli olmayı, yeni sosyal beceriler geliştirmeyi ve başkalarına karşı empati kurmayı da öğretir.